Đó là lựa chọn của hầu hết các chuyên gia, các nhà quản lý kinh tế cho kinh tế VN trong giai đoạn tới. Xác định lại ngành mũi nhọn để có đầu tư, tạo đột phá là một trong những nhiệm vụ quan trọng để phát triển kinh tế của mỗi quốc gia.

     TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế VN phân tích, Hàn Quốc và một số nước như Singapore, Thái Lan... có các tập đoàn mạnh về tài chính và nhân lực nên dễ dàng hình thành các ngành kinh tế hoặc sản phẩm mũi nhọn. Nhưng đến nay VN vẫn chưa thể xác định đâu là ngành kinh tế mũi nhọn. Bởi các tập đoàn lớn là doanh nghiệp (DN) nhà nước hoạt động chưa thành công nên khó đi theo hướng này.

Ngành lợi thế
     Theo TS Thiên, đối với VN, nông nghiệp là ngành cơ sở và từ đó có thể tìm ra sản phẩm mũi nhọn có tính lan tỏa để tập trung đầu tư. Nhưng phải tổ chức nghiên cứu một cách bài bản. Nhà nước không nên tham gia trực tiếp vào việc lựa chọn ngành hay sản phẩm mũi nhọn, mà phải là các tập đoàn thực hiện dựa trên sự hỗ trợ của nhà nước. Ngành mũi nhọn này phải hội đủ các yếu tố như đúng xu hướng; nếu khôn ngoan thì có thể kết hợp với năng lực mạnh mẽ của nhà đầu tư nước ngoài. Còn trong dài hạn, ngành mũi nhọn phải là công nghệ thông tin và công nghệ cao.

     Làm bật các nghịch lý để ngành mũi nhọn "tự" lộ diện, nguyên Thứ trưởng Bộ Thương mại, ông Phan Thế Ruệ lập luận, chiến lược phát triển kinh tế VN xác định tập trung phát triển công nghiệp nhưng thực tế cho thấy, nông nghiệp mới trở thành cứu cánh cho công nghiệp trong thời gian qua. Đặc biệt trong lúc kinh tế khó khăn, nông nghiệp góp phần to lớn ổn định việc làm. Sản phẩm nông nghiệp là sản phẩm xuất khẩu bền vững nhất, có khả năng cạnh tranh trong khi các sản phẩm công nghiệp hiện nay chủ yếu là gia công, nằm trong chuỗi giá trị thấp nhất, cần phải dần loại bỏ để tiến tới các sản phẩm tự sản xuất có giá trị cao hơn. Vì vậy, nên tập trung phát triển nông nghiệp trở thành ngành mũi nhọn. Thậm chí, phải để 2 ngành này hỗ trợ nhau theo kiểu nông nghiệp sẽ tạo nguồn nguyên liệu cho công nghiệp, giảm nhập siêu và phát triển công nghiệp để đưa công nghệ vào nông nghiệp.

Sản xuất quy mô lớn
     TS Vũ Thế Dũng - Phó khoa Quản trị DN (Trường ĐH Bách khoa TP.HCM) - phân tích, để phát triển được ngành nông nghiệp phải tiến lên sản xuất quy mô lớn. Từ đó mới có thể ứng dụng được khoa học kỹ thuật và phát triển các ngành công nghiệp dịch vụ đi kèm. Chúng ta đã có chủ trương phát triển những trang trại quy mô lớn, hiện đại hóa nông thôn. Nhưng để thực hiện được điều này cần có quyết tâm chính trị lớn. Bởi nếu như ngày xưa, mô hình hợp tác xã (HTX) đã không phát huy được động lực phát triển do hình thức sở hữu là của chung thì chính sách đất đai là sở hữu chung cũng khó khuyến khích người dân, DN tham gia đầu tư xây dựng trang trại lớn để sản xuất lớn. Vì vậy, phải có quyết tâm để thay đổi hình thức sở hữu về đất đai. Chính phủ phải vận hành minh bạch để tránh được những yếu tố cản trở khác như có những người nông dân bị mất đất. Kế tiếp cần có quy hoạch vùng cụ thể để đầu tư lập chuỗi dây chuyền liên hoàn. Ví dụ quy hoạch ĐBSCL chuyên sản xuất, nơi khác là nghiên cứu chuyển giao công nghệ đầu vào như giống, cây trồng, kỹ thuật canh tác; nơi khác thì nghiên cứu và cung cấp công nghệ chế biến; nơi khác chuyên sâu hơn về dịch vụ gồm tiêu thụ, quảng bá thương hiệu...

     Một chuyên gia kinh tế đến từ Trung tâm nghiên cứu và phát triển ĐBSCL bức xúc, câu chuyện xây dựng chợ đầu mối đã nói đến nhiều lần nhưng chưa thực hiện được. Trong khi thực tế, bất kỳ sản phẩm nào từ trái cây, hạt lúa, cà phê... đều cần phải xây dựng chợ đầu mối với các công nghệ tồn trữ, chế biến để điều tiết được sản xuất và tiêu thụ mà không bị ép giá. Vì vậy, chúng ta phải đầu tư đồng bộ từ sản xuất đến tồn trữ, chế biến và tiêu thụ (nội địa và xuất khẩu). Sở dĩ chúng ta không thể chủ động về giá bán, người dân vẫn luôn gánh chịu thiệt thòi bởi câu chuyện “được mùa thì mất giá” cũng là do thiếu ngành công nghiệp chế biến để tồn trữ và tạo giá trị gia tăng cao cho nông sản. Đây cũng là ý kiến của ông Phan Thế Ruệ khi khẳng định, nếu giải quyết được các khâu này, chúng ta sẽ xây dựng thành công nền nông nghiệp mũi nhọn.

     TS Nguyễn Văn Ngãi, ĐH Nông Lâm TP.HCM, cũng nhấn mạnh, nông nghiệp phải là ngành kinh tế mũi nhọn và là tiền đề chuẩn bị cho sự phát triển của công nghiệp và dịch vụ sau này. Có thể nhìn thấy kinh nghiệm của Hàn Quốc qua một quy trình phát triển chặt chẽ như vậy. Không chỉ nói thúc đẩy nông nghiệp là thuần túy đi sản xuất ra lúa, gạo, cà phê... mà phải phát triển công nghiệp và dịch vụ phục vụ cho lĩnh vực này. Chẳng hạn phát triển cơ khí chế tạo sẽ làm ra nhiều máy móc, thiết bị hiện đại đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của ngành nông nghiệp. Dịch vụ sẽ tạo ra nhiều giá trị gia tăng cho nông nghiệp, đặc biệt là công nghiệp chế biến và thị trường tiêu thụ.

     Có một vấn đề đáng quan ngại là các địa phương phát triển kinh tế như một VN thu nhỏ. Trong khi thực tế, chiến lược phát triển kinh tế quốc gia khác với chiến lược phát triển kinh tế của tỉnh và mỗi tỉnh có lợi thế riêng của tỉnh đó. “Tỉnh Bến Tre có cần thiết phát triển các khu công nghiệp hay không? Phát triển khu công nghiệp để phục vụ nông nghiệp là cần thiết, nhưng để tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ ở một địa phương mạnh về nông nghiệp là sai. Ở VN thời gian qua hình thành quá nhiều khu công nghiệp bằng cách đánh đổi đất đai của nông nghiệp”, TS Ngãi phát biểu. (Nguồn: thanhnien.com.vn)